Savaş bütçesi sağlık bütçesinden 37 milyar TL fazla
ANKARA (DİHA) - Meclis Genel Kurulu'nda bu hafta görüşülmeye başlanacak olan 2016 Bütçe Tasarısı'nda aslan payı yine savunma bütçesine ayrıldı. Birkaç bakanlığın bütçesini katlayan Diyanet İşleri Başkanlığı gibi kurumların bütçeleri de yine dikkat çekici. Buna nazaran toplumun temel ihtiyaçları olan sağlık ve eğitime ayrılan pay ise ihtiyaçları karşılamaktan oldukça uzak. 'Savunma' bütçesi, 'Sağlık' bütçesini neredeyse 3'e katladı. Yine hazırlanan bütçe tasarısına göre gelirler, dolaylı vergilerle halkın sırtına yükledi.
Meclis Genel Kurulu'nda bu hafta görüşülecek olan 2016 Bütçe Tasarısı'nda ayrılması planlanan ödenekler içinde en fazla pay, 156 milyar 106 milyon TL ile Maliye Bakanlığı'na ayrılırken, 1 milyon eğitim emekçisi ile 17 milyondan fazla öğrenciye hizmet veren Milli Eğitim Bakanlığı'na sadece 76 milyar 354 milyon TL bütçe ayrıldı. Sağlık bütçesi ise 25 milyar 250 milyon TL olarak belirlendi. Çalışma yaşamının sorunları ve iş cinayetleri ile uzun süredir gündemde olan Çalışma Bakanlığı bütçesinin 2011'de, 35 milyar TL olan bütçesi, artan işçi sayısına rağmen 2016'da 38 milyar TL olarak öngörüldü.
Türkiye'de dini devleti tekeline alan Diyanet İşleri Başkanlığı'nın 2015'te 5 milyar 743 milyon TL olan bütçe payı ise 2016 yılı için 6 milyar 483 milyon TL'ye çıkarıldı.
Bölgede adeta tüm komşuları ile sorunlu olan AKP hükümeti, savunma ve güvenlik bütçesini de geçen yıla oranla yüzde 20 arttırdı ve savunma bütçesini toplamda 62 milyar TL olarak belirledi. Ayrıca bütçede büyük bölümünü işçi ve emekçilerin ödediği gelir vergisinin 86 milyar TL'den 99 milyar TL'ye yükseltilmesi, vergi yükünün 2016 yılında da emekçilerin sırtına yıkılacağını gösteriyor.
Eğitime ayrılan bütçe rakamsal olarak artsa da eğitim yatırımlarına ayrılan pay azaldı.
2016 Bütçe Tasarısı'nda yine Milli Eğitim Bakanlığı bütçesi, geçen seneye oranla rakamsal olarak artıyor görünse de eğitim yatırımlarına ayrılan pay azaldı. 2015 yılında 62 milyar TL olan MEB bütçesi, 2016 yılı için 76 milyar 354 milyon TL'ye yükseldi. MEB bütçesinin yüzde 69'u personel giderleri, yüzde 11'i sosyal güvenlik devlet primi giderleri olmak üzere, toplamda yüzde 80'i doğrudan personel harcamaları için kullanılıyor. 2002 yılında MEB bütçesinden eğitim yatırımlarına ayrılan pay yüzde 17 iken, 2016 yılı itibariyle bu oran yüzde 8,23'e düştü. 2016 MEB bütçesi içinde mal ve hizmet alım giderlerinin payı yüzde 9, cari transferler yüzde 3, diğer giderler ise yüzde 8 olarak belirlendi.
Hükümetin savaş bütçesi sağlık bütçesini 3'e katladı
Güvenlik ve savunma harcamaları açısında dünyanın ilk on ülkesi arasında yer alan Türkiye, her geçen yıl savunma ve güvenlik bütçesine daha fazla pay aktarıyor. 2014 yılında toplamda 49 milyar olan savunma ve güvenlik bütçesi 2015 yılında 51 milyar 883 milyon olarak belirlenirken 2016 yılında yüzde 20 oranında arttı. 2016 bütçesi içinde toplamda 62 milyar TL'yi aşan savunma ve güvenlik bütçesi kalemleri şu şekilde; Milli Savunma Bakanlığı 26 milyar 451 milyon, Emniyet Genel Müdürlüğü 21 milyar 141 milyon, İçişleri Bakanlığı 4 milyar 794 milyon, Milli İstihbarat Teşkilatı 1 milyar 637 milyon, Jandarma Genel Müdürlüğü 8 milyar 300 milyon olmak üzere toplamda 62 milyar 300 milyon TL olarak öngörüldü.
Bu tabloya bakıldığında savunma ve güvenlik bütçesinin, 25 milyar 250 milyon TL bütçe ayrılan sağlık bütçesini neredeyse 3'e katladığını ortaya çıkıyor.
Sağlık harcamasının yüzde 18'ini yurttaşlar cebinden ödüyor
Sağlık Bakanlığı bütçesi ise, 2013 yılından bu yana Sağlık Bakanlığı, Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu ve Türkiye Halk Sağlığı Kurumu olmak üzere üç parça halinde yapılıyor. Buna göre; Sağlık Bakanlığı'na 2016 bütçesinden ayrılan pay 4 milyar 213 milyon TL, Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu'na ayrılan pay 11 milyar 951 milyon TL, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu'na ayrılan pay ise 9 milyar 112 milyon TL olarak öngörüldü.
Ayrıca TÜİK verilerine bakıldığında sağlık harcamasının yüzde 18'i yurttaşların cebinden karşılanıyor.
Diyanet bütçesi çok sayıda bakanlığı geride bıraktı
Dini devlet tekeline alan Diyanet İşleri Başkanlığı'na ayrılan bütçe ise her yıl gittikçe artış gösteriyor. 2015'te 5 milyar 743 milyon TL olan bütçe payı, 2016 yılı için 6 milyar 483 milyon TL'ye çıkarılarak, çok sayıda bakanlığı geride bıraktı.
Bütçenin çalışma yaşamına ayrılan payın yeterli olmaması iş cinayetlerini arttırır.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) bütçesi, 2011'de 35 milyar TL iken, geçtiğimiz yıllar içinde azalarak 2015'te 30,6 milyar TL'ye kadar geriledi. 2016 yılı bütçesi içindeki pay ise 38 milyar TL olarak belirlendi. Bütçe iş güvenliğine ayrılmadığı için iş cinayetleri ve işçi katliamları da artıyor.
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi'nin verilerine göre, 2015 yılında en az bin 730 emekçi yaşamını yitirdi. Yaşamını yitirenlerin 120'si kadın bin 610'u erkek olarak kaydedilmişti.
Orta vadeli mali plana göre genel bütçe kapsamındaki diğer kamu idareleri 2016 yılı bütçesi ödenek teklifleri şu şekilde belirlendi:
"Cumhurbaşkanlığı 434 milyon 96 bin TL, Türkiye Büyük Millet Meclisi 820 milyon 961 bin TL, Anayasa Mahkemesi 54 milyon 974 bin TL, Yargıtay 215 milyon 152 bin TL, Danıştay 139 milyon 793 bin TL, Sayıştay 225 milyon 656 bin TL, Başbakanlık 1 milyar 99 milyon 211 bin TL, Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı 1 milyar 636 milyon 803 bin TL, Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü 281 milyon 617 bin TL, Hazine Müsteşarlığı 70 milyar 811 milyon 308 bin TL, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı 1 milyar 52 milyon 242 bin TL, Adalet Bakanlığı 9 milyar 406 milyon 619 bin TL, Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı 19 milyon 962 bin TL, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü 271 Milyon 20 bin TL, Dışişleri Bakanlığı 2 milyar 687 milyon 532 bin TL, Gelir İdaresi Başkanlığı 2 milyar 762 milyon 908 bin TL."
Gelirlerin çoğunluğu vergilerden
Tabloya göre, Türkiye'nin net bütçe gelirleri 562 milyar 97 milyon TL olarak hesaplanırken, bunun 489 milyar 693 milyon TL'si vergilerden oluşuyor. İade ve artı eksilerle birlikte 2016 gelir bütçesi 515 milyar TL olarak hesaplanıyor. Bütçe giderleri de 540 milyar 875 milyon TL olarak hesaplandığında, en az 25 milyar TL'lik bir bütçe açığı görülüyor.
(sg/kk)
